Pilihan raya Sarawak: kerusi Dayak penentu nasib Pakatan Rakyat

Sejarah pilihan raya negeri Sarawak pada kali ini mencipta rekod tersendiri, apabila berlaku persaingan di semua kerusi Dun. Ini bermakna, semua Dun berlaku penyertaan semua parti untuk bertanding untuk menduduki Dewan Undangan Negeri Sarawak bagi penggal ke-10. Sekaligus memberi maksud, pilihan raya kali ini amat mencabar, terutama bagi Barisan Nasional berikutan setiap kali pilihan raya sebelum ini, sentiasa ada kerusi Dun yang menyaksikan Barisan Nasional menang tidak bertanding.

Parti-parti bertanding

Demikian pula, pilihan raya penggal ke-10 Negeri Sarawak ini turut menyaksikan pertembungan langsung parti penyandang majoriti dengan parti oposisi. Parti panyandang tidak lain ialah gabungan Barisan Nasional yang dianggotai oleh empat parti, iaitu Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB), Sarawak United People Party (SUPP), Sarawak People Democratic Party (SPDP) dan Parti Rakyat Sarawak (PRS). Sementara gandingan parti oposisi mengandungi tiga pihak, iaitu kerjasama Pakatan Rakyat, parti-parti sendirian dan pihak bebas. Kerjasama Pakatan Rakyat kali ini mengandungi tiga parti, iaitu Parti Keadilan Rakyat (KeADILan), Democratic Action Party (DAP) dan Parti Islam Se-Malaysia (PAS). Sementara parti-parti sendirian pula adalah Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP) dan Parti Cinta Malaysia (PCM). Pihak bebas pula adalah individu-individu yang berminat untuk bertanding atas kepentingan tersendiri di luar daripada persetujuan mana-mana parti atau kerjasama politik.

Justeru, pilihan raya Sarawak kali ini menyaksikan penyertaan parti-parti bertanding mengikut bilangan kerusi persetujuan dan atau mengikut minat masing-masing parti. Bagi Barisan Nasional dan Pakatan Rakyat, telah berlaku agihan bilangan kerusi setiap mengikut persetujuan.

Agihan kerusi berasaskan persetujuan di bawah Barisan Nasional menyaksikan PBB bertanding di 35 Dun, SUPP 19 Dun, PRS 9 Dun dan SPDP 8 Dun. Sementara bagi Pakatan Rakyat masing-masingnya bersetuju bertanding mencabar parti-parti Barisan Nasional, iaitu parti KeADILan di 49 Dun, DAP 15 Dun dan PAS lima Dun. Pakatan Rakuyat tidak menamakan mana-mana calon partinya hanya di dua Dun, iaitu di N.38 Jemoreng dan N.41 Pakan.

Sementara parti-parti sendirian melibatkan dua parti yang tidak sefahaman dengan Barisan Nasional dan Pakatan Rakyat. Parti tersebut ialah SNAP dan PCM. SNAP telah bertanding di 26 Dun yang bertembung dengan dua pihak, iaitu di 25 Dun melibatkan Barisan Nasional dan dan Pakatan Rakyat (KeADILan). Sementara satu Dun lagi, iaitu di N.41 Pakan hanya bertembung dengan Barisan Nasional.

PCM pula adalah parti baru yang hanya mendapat kelulusan simbol daripada Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia pada saat akhir menjelang penamaan calon pilihan raya Sarawak. Justeru PCM hanya bertanding di enam Dun yang menyaksikan parti ketiga mencabar Barisan Nasional dan Pakatan Rakyat.

Bebas penghalang Barisan Nasional

Bagi pihak bebas, terdapat 41 orang calon menawar diri bertanding di 34 Dun. Satu Dun menyaksikan tiga calon bebas, iaitu N.57 Belaga dan lima Dun lagi masing-masingnya dua calon bebas bertanding. Ini bermakna terdapat kesemuanya 34 Dun yang ada calon bebas bertanding menentang Barisan Nasional, Pakatan Rakyat, SNAP dan PCM.

Apa pun peranan calon bebas amat signifikan pada pilihan raya Sarawak kali ini kerana satu-satunya Dun yang Barisan Nasional dihalang menang bertanding adalah kerana adanya calon bebas. Ini berlaku di Dun N.38 Jemoreng, tiada calon dari KeADILan atau SNAP mahu pun PCM yang menentang Barisan Nasional. Berikutan dua calon bebas menawar diri di Dun itu, sekaligus menghalang calon Barisan Nasional menang tanpa bertanding. Justeru pada pilihan raya Sarawak kali ini, calon bebas sudah menjadi penghalang Barisan Nasional untuk menang awal secara percuma.

SNAP penghalang Pakatan Rakyat?

SNAP merupakan parti tradisi rakyat Sarawak sejak 1961. Pengasasnya adalah Ketua Menteri pertama Sarawak Stephen Kalong Ningkan, seorang Iban campuran Cina yang juga pengasas Persatuan Dayak Sarawak.

Malang bagi SNAP, kerana tahun 1983 berpecah dan muncul Parti Bansa Dayak Sarawak (PBDS) dan berpecah lagi tahun 2002 sehingga melahirkan pula SPDP. Kemudian PBDS berkrisis 2003 dan dibubarkan 2004 yang membawa kepada lahirnya PRS.

Dalam pilihan raya 2006, SNAP bertanding 28 kerusi dan memenangi satu kerusi Dun di N.28 Engkilili. Pada masa itu, SNAP bersama KeADILan menubuh Barisan Bersatu Sarawak. Namun malang bagi SNAP, apabila wakil tunggal yang menang di Dun Engkilili itu, iaitu Dr. Johnichal Rayong telah menyertai SUPP pada Disember 2010 dan menambahkan lagi bilangan kerusi BN kepada 63 Dun.

Menghadapi pilihan raya 2011 kali ini, moral SNAP dalam keadaan merudum bukan sahaja kerana wakilnya melompat parti, sebaliknya juga gagal berkompromi dengan KeADILan membentuk kerjasama melalui Pakatan Rakyat. Hasilnya SNAP terus kekal bertanding sebahagian besar kerusi asalnya (tahun 2006). Sementara KeADILan Sarawak dipimpin Baru Bian nampaknya juga tidak sedia berkompromi, maka SNAP secara rasmi keluar daripada Pakatan Rakyat. Kesannya, KeADILan telah menurunkan kesemua calon di Dun-dun SNAP bertanding kecuali satu di N.41 Pakan, iaitu Dun yang ditandingi SNAP bertembung dengan SPDP (Barisan Nasional).

Dalam hal ini, mungkinkah penyertaan SNAP menjadi penghalang Pakatan Rakyat menguasai majoriti pilihan raya Sarawak kali ini? Ataukah, ia bakal menjadi ‘hantu dan jembalang’ kepada Barisan Nasional di Sarawak.

Kerusi antara kaum penentu

Justeru pembahagiaan demografi pengundi Dun-dun di Sarawak amat ditentukan peluang menang atas sentimen suku kaum. Sebanyak 30 kerusi Bumiputera/Dayak amat signifikan bagi Barisan Nasional dan Pakatan Rakyat. Ia diikuti dengan 26 kerusi (36.62 peratus) Melayu/Melanau dan Cina hanya 15 Dun (21.13 peratus).

Apa pun Pakatan Rakyat (khasnya bagi DAP dan KeADILan) berpeluang dan berpotensi besar di Dun kawasan bandar yang majoriti Cina, di samping turut meletakkan harapan besar di semua kerusi Bumiputera/Dayak. Sementara di Dun Melayu/Melanau nampaknya pihak PBB masih utuh, kecuali di beberapa Dun sekitar Batang Seribas dan Batang Lupar seperti Lingga, Sebuyau dan Beting Maro.

Ditambah lagi dengan perkembangan terkini, nampaknya beberapa isu pilihan raya berkaitan dominasi ketua menteri, Tan Sri Abdul Taib Mahmud yang sudah di penghujung dan isu politik pembangunan yang menghambat undi Barisan Nasional dianggap relevan menentukan pola sokongan kepada Pakatan rakyat. Ia mungkin dirancakkan lagi dengan kesedaran pengundi yang amat sangsi dengan polisi tanah adat (native customary rights) yang selama ini dikelirukan oleh Pihak Berkuasa Negeri pimpinan PBB.

Walau pun begitu, isu-isu tempatan dan keupayaan calon memikat hati pengundi amat penting dalam konteks politik perkauman Sarawak. Maka faktor sentimen perkauman menuntut semua parti bertanding mengolah cara tersendiri untuk mendekati dan memenangi hati pengundi.

DUN BETING MARO: HARAPAN MENCIPTA KEMENANGAN SULUNG PAS SARAWAK

Pembubaran Dewan Undangan Negeri Sarawak pada hari Isnin 21 Mac 2011, iaitu kira-kira empat bulan sebelum genapnya penggal ke-9 pada 23 Julai 2011. Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR) kemudian menetapkan penamaan calon pada 6 April dan pengundian pada 16 April 2011. Ini bermakna tempoh berkempennya bermula pada hari penamaan calon ialah 10 hari sahaja. Penetapan tarikh-tarikh ini telah merasmikan berlakunya pilihan raya umum negeri Sarawak bagi penggal ke-10 tahun 2011.

Kini penamaan calon sudah berlaku dan parti-parti bertanding, termasuk poihak bebas sudah menampilkan calon masing-masing. Semua calon meletakkan harapan untuk menang.

Pilihan raya lalu

Pilihan raya umum Sarawak 2006 menyaksikan persempadanan baru kawasan pilihan raya yang diluluskan oleh persidangan khas DUN Sarawak pada 20 April 2006. Ia melibatkan tambahan sembilan Dun dari 62 Dun (tahun 2001) kepada 71 Dun.

Pada masa itu, parti-parti bertanding adalah melibat dua pasukan kerjasama politik, iaitu Barisan Nasional dan kerjasama parti-parti oposisi. Parti komponen BN diwakili empat parti; Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB), Sarawak United People Party (SUPP), Sarawak People Democratic Party (SPDP) dan Parti Rakyat Sarawak (PRS). SPDP dan PRS adalah dua parti baru yang ditubuhkan selepas pembubaran PBDS.

Kerjasama oposisi pula terdiri daripada Democratic Action Party (DAP), Parti Keadilan Rakyat (KeADILan), Parti Islam Se-Malaysia (PAS) dan Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP) serta Malaysian Dayak Congress (MDC) ketika itu belum diluluskan pendaftaran.

Oposisi juga telah membentuk Barisan Bersatu Sarawak (BBS) yang disertai KeADILan dan SNAP. DAP tidak menyertai BBS dan PAS hanya menyertainya melalui KeADILan. Jumlah kerusi (lihat jadual berikut) yang ditandingi dan dimenangi oleh parti-parti pada pilihan raya 2006:

Amat malang bagi PAS kerana tidak menang sebarang kerusi, walaupun bertanding hanya satu kerusi. Namun, prestasinya cukup memberangsangkan kerana hampir menang dengan mencapai undi popular lebih 40 peratus di Beting Maro.

Pilihan raya Sarawak 2011

Kini pilihan raya umum Sarawak 2011 datang menguji PAS sekali lagi. Besarnya harapan untuk mencipta kemenangan sulung pada penggal ke-10 ini. Sekaligus meneruskan persaingan kerjasama politik PAS bersama Pakatan Rakyat menghadapi Barisan Nasional.

PAS bersama Pakatan Rakyat yang turut dianggotai DAP, KeADILan dan SNAP merupakan kerjasama oposisi utama di Sarawak. Sebelum ini (2001) parti-parti oposisi turut membentuk kerjasama melalui Barisan Bersatu Sarawak (BBS) yang disertai KeADILan dan SNAP tanpa DAP dan PAS.

Sementara bagi Barisan Nasional, menghadapi pilihan raya 2011 kali ini juga bersma–sama parti komponen sedia ada, iaitu empat parti (PBB, SUPP, SPDP dan PRS). Namun ada satu lagi parti komponen Barisan Nasional dari Semenanjung, iaitu Parti Progresif Parti (PPP) turut membuka cawangannya di Sarawak, tetapi dijangka tidak mendapat apa-apa kerusi atas kuota Barisan Nasional.

Jumlah kerusi bertanding

Sehingga hari ini, jumlah kerusi bagi masing-masing parti belum diumumkan, sama ada di sebelah Barisan Nasional mahu pun Pakatan Rakyat. Lebih-lebih lagi di sebelah Pakatan Rakyat yang masing-masingnya terlibat untuk bertanding di Dun tindanan sesama sendiri. Harapnya persoaloan ini dapat disegerakan sebelum 6 April ini.

Apa pun, bagi PAS komitmen utama telah tidak berganjak akan bertanding di Dun N.24 Beting Maro. Pada masa sama, PAS tetap berunding untuk bertanding sekurang-kurangnya empat atau lima Dun, iaitu Dun N.3 Tanjung Datu (P.192 Mas Gading), N.15 Muara Tuang (P.197 Kota Samarahan), N.22 Sebuyau dan N.24 Beting Maro (P.201 Batang Lupar) dan N.65 Senadin (P.219 Miri). Bagi DAP pula dijangka bertanding di 15 Dun (kawasan bandar), SNAP 20 Dun (kawasan Iban/Dayak) dan selebihnya lagi (majoriti) ditandingi KeADILan (kawasan pengundi campuran).

Pada pilihan raya 2006, SNAP bertanding 28 Dun, KeADILan 25 Dun, DAP 12 Dun dan PAS hanya satu Dun. Kesemua parti-parti oposisi telah bertanding di 66 Dun daripada 71 Dun. Bermakna lima Dun sahaja BN tidak ditentang oleh parti oposisi, sebaliknya ditentang oleh pihak Bebas. Barisan Nasional pula bertanding mengikut parti-partinya ialah PBB 35 Dun, SUPP 19, PRS sembilan dan SPDP lapan Dun.

Gambaran Dun PAS bertanding

Pada pilihan raya 2001, PAS telah bertanding di tiga Dun, iaitu Beting Maro, Samariang dan Sadong Jaya. Kemudian pada pilihan raya DUN 2006, PAS bercadang bertanding di Satok, Sebuyau, Beting Maro dan Sadong Jaya. Namun selepas berunding dengan KeADILan, PAS mendapat laluan bertanding di Beting Maro sahaja, sementara Dun Sebuyau, Sadong Jaya dan Satok ditandingi KeADILan.

Apa pun keputusan PAS bertanding di Beting Maro adalah menepati sasaran kerana PAS telah di Dun itu pada pilihan raya 2001. Keputusan pada 2001 agak baik di Beting Maro berbanding Sadong Jaya dan Samariang. Pada masa itu (2001) PAS mendapat undi popular 23.99 peratus di Beting Maro, 5.55 peratus di Samariang, dan 18.75 peratus di Sadong Jaya.

Justeru pada pilihan raya 2011 ini, PAS memberi tumpuan untuk bertanding di lima atau enam Dun sahaja. Gambaran lima atau enam Dun tersebut berdasarkan keputusan pada pilihan raya 2006 adalah seperti mana berikut:

N3 TANJONG DATU

Datuk Seri Adnan Satem(menang) BN PBB = 4,545 (91.10%)

Sobey Daud PKR = 409

Larry Dominic Linang Bebas/IND = 35

Majoriti = 4,136

Peratus Undi = 67

Undi Rosak = 66

N15 MUARA TUANG

Datuk Seri Haji Mohammad Ali Mahmud (menang) BN PBB = 7,863

Abang Ibrahim Abang Othman PKR = 1,536 (16.34%)

Jong Nyuk Chan Bebas/IND = 415

Majoriti = 6,327

Peratus Undi = 73

Undi Rosak = 195

N22 SEBUYAU

Haji Julaihi Haji Narawi (menang) BN PBB =3,748

Mohamad Akek PKR = 1,300 (25.75%)

Majoriti = 2,448

Peratus Undi = 68

Undi Rosak = 86

N24 BETING MARO

Bolhassan Di @ Ahmad Di (menang) BN PBB = 2,796

Alem Din PAS = 1,901 (40.47%)

Majoriti = 895

Peratus Undi = 65

Undi Rosak = 45

N20 SADONG JAYA

Datuk Wan Abdul Wahab Wan Sanusi (menang) BN PBB 2,715

Piee bin Ling PKR 1,857

Majoriti 858

Peratus Undi 67

Undi Rosak 67

N65 SENADIN

Lee Kim Shin(menang) BN SUPP = 7,173

Chai Chook Fui PKR = 2,374 (24.87%)

Majoriti = 4,799

Peratus Undi = 57.74

Undi Rosak = 127

Apa pun keputusan perundingan kerusi yang diketuai Timbalan Presiden nbagi pihak PAS, sepakat PAS bersama KeADILan dan DAP bersetuju untuk PAS bertanding lima Dun: N.3 Tanjung Datu, N.15 Muara Tuang, N.20 Sadong Jaya, N.22 Sebuyau dan N.24 Beting Maro.

Prestasi PAS di Beting Maro

Berdasarkan kelima-lima Dun itu, Dun Beting Maro berada pada kedudukan paling baik, meskipun lokasinya agak pedalaman dan jauh dari pengaruh bandar. Jumlah pengundinya kira-kira 7,845 orang (September 2010) yang terdiri daripada Melayu 7,017 (89.45%), Iban 520 (6.63%), Cina 306 (3.90%) dan India 2 (0.03%). Sebahagian besar mereka adalah tinggal di sepanjang lembah sungai Seribas, kecuali Iban di daerah lurah bukit sepanjang 19 KM jalan masuk dari Betong/Seri Aman ke Pekan Pusa. Hubungan utama antara perkampungan ialah jalan sungai dengan pergantungan ekonomi adalah pertanian (sago, kelapa sawit dan padi bukit), pembalakan, perikanan sungai serta perniagaan.

Berdasarkan keputusan pilihan raya 2006 antara lima Dun tersebut, Dun Beting Maro adalah yang paling berpotensi dengan undi popular PAS 40.47 peratus. Sementara Dun-dun lain ialah Tanjung Datu BN menguasai 91 peratus, sementara KeADILan di Muara Tuang menguasai 16.34 peratus, Sebuyau 25.75 peratus dan Senadin 24.87 peratus.

Maka peluang untuk PAS bangkit mencetus kemenangan sulung di Beting Maro amat cerah. Analisis bandingan keputusan pilihan raya Dun Beting Maro pada 2006 dengan 2001 (lihat jadual berikut).

• · Pemilih berkurang sebanyak 1,384 berikutan persempadanan baru 2006
• · PAS bertambah undi sebanyak 502
• · BN merosot undi 1,637
• · BN merosot undi popular/ majoriti 2,139 (32.97%)
• · Peratus keluar mengundi merosot 4.63%
  

PAS Kelantan

Sebagaimana sebelum ini, PAS Kelantan telah ditugaskan mengetuai gerakan kempen di Dun Beting Maro bersama PAS Sarawak. Ia akan dibantu oleh PAS Johor dan Negeri Sembilan, iaitu suatu kombinasi baik untuk memikul amanah PAS Pusat demi memastikan kemenangan di Dun Beting Maro.

Kelebihan PAS Kelantan dikira relevan dalam merencana strategi kemenangan kerana ramai pimpinan dan petugas parti yang cukup berpengalaman. Ia disokong lagi dengan pengalaman 20 tahun berkerajaan, sudah tentu banyak isu dan jerit-perih rakyat dapat dijadikan asas bagi memujuk pengundi Beting Maro bersama dengan PAS dan Pakatan Rakyat.

Apa pun, pilihan raya adalah suatu game yang melibatkan persaingan pengaruh antara parti-parti bertanding yang berlaku di depan pengundi. Maka pengundilah bakal memastikan, apakah misi kemenangan PAS sedia disambut baik?

Semoga penyertaan PAS dalam pilihan raya umum Sarawak 2011 kali ini bakal membuahkan kemenangan sulung. Berkat jalinan mantap pasukan PAS Negeri hadir bersama PAS Sarawak menjadi nadi utama ke arah mencipta kemenangan perjuangan Islam di bumi Kenyalang.